Εκπαίδευση
.
Από το 1845 στο χωριό λειτουργούσε γραμματοδιδασκαλείο. Το 1884 το χωριό είχε 40 οικογένειες και διέθετε γραμματοδιδασκαλείο β’ τάξεως, όπου δίδασκε ένας δάσκαλος 30 μαθητές.
Πρώτος γνωστός δάσκαλος στη σχολή αρρένων (αρρεναγωγείο) Άσσου είναι ο Αναγνώστης Κωνσταντής από το Θεσπρωτικό τη σχολ. χρονιά 1898-1899. Στη Νάσσαρη λειτούργησε και σχολή θηλέων (παρθεναγωγείο) από τη σχολ. χρονιά 1909—1910 μέχρι τη σχολ. χρονιά 1913-1914. Πρώτη δασκάλα στη σχολή θηλέων (παρθεναγωγείο) η Ευδοξία Βασιλά από την Πρέβεζα. Στη συνέχεια καταργήθηκε επειδή ο αριθμός των μαθητριών ήταν μικρότερος του νομίμου (είκοσι μαθήτριες). Το δημοτικό σχολείο του Άσσου λειτούργησε μέχρι το σχολ. έτος 1997-1998, όπου και καταργήθηκε λόγω έλλειψης μαθητών. Από τον Ιανουάριο του 1960 και για μια εικοσαετία λειτουργούσε ως διθέσιο. To 1939 ιδρύθηκε και δεύτερο δημοτικό σχολείο, του Αγίου Ηλία Άσσου , το οποίο το 1963 μετονομάστηκε σε δημοτικό σχολείο Κερασόβου Άσσου. Πρώτος δάσκαλος ο Γεώργιος Κακάβας από τις Πηγές Άρτας. Από τη σχολ. χρονιά 1962-63 και μια εικοσαετία λειτούργησε ως διθέσιο (εκτός από τις σχολικές χρονιές 1966-67 και 1967-68 που λειτούργησε ως τριθέσιο). Ανεστάλη η λειτουργία του το 1992 λόγω έλλειψης μαθητών. Από τη σχολική χρονιά 1963-64 λειτούργησε στον Άσσο μονοθέσιο νηπιαγωγείο, το οποίο καταργήθηκε στις 15-9-1993. Πρώτη νηπιαγωγός στο νηπιαγωγείο του Άσσου ήταν η Κυρίτση Αργυρώ για τρεις συνεχόμενες σχολικές χρονιές. Τις σχολικές χρονιές 1966-67 και 1967-68 νηπιαγωγός στο νηπιαγωγείο Άσσου είναι η Τσιρογιάννη Ζωή από την Άρτα. Αργότερα λειτούργησε και το νηπιαγωγείο Κερασόβου Άσσου.
Στον Άσσο υπάρχουν δύο σχολικά κτίρια: το ένα στο κέντρο του χωριού στη θέση Τσούκαζη, που κτίστηκε στο τέλος της δεκαετίας του 1950 σε οικόπεδο που δώρισαν ο Κατσάνος Ιωάννης του Δημητρίου και της Αικατερίνης (Νάκο Μήτρος) και η εκκλησιαστική επιτροπή του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου, και το άλλο στο συνοικισμό του Κερασόβου, που κτίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1950 σε οικόπεδο που δώρισε ο Αδάμ Κωνσταντίνος του Χρήστου (Κωνσταντή Δάμης).
Το παλιό διδακτήριο κτίσμα του 1878, βρίσκόταν στο βόρειο ανατολικό μέρος της κεντρικής πλατείας του χωριού μας. Το κτίριο κατεδαφίστηκε στις 3 Ιουνίου 1971, αφού από την Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών Νομού Πρεβέζης είχε χαρακτηριστεί ως ακατάλληλο.
Σε έγγραφο των Γενικών Αρχείων του Κράτους (ΓΑΚ) – Αρχεία Ν. Πρέβεζας
σημειώνεται για το συγκεκριμένο κτίριο «ότι πρόκειται περί παλαιού διωρόφου λιθοκτίστου οικήματος διαστασιολογίου 10.80Χ5.80Χ6.20 μ. μετά ξύλινου διαχωριστικού δαπέδου μεταξύ ισογείου και ορόφου και επικαλύψεως εκ στέγης μετά λιθίνων πλακών παρουσιάζοντος ρήγματα τινά επί της Νοτίας κυρίως πλευράς αυτού επί δε της στέγης και του δαπέδου παρουσιάζει σημαντικάς φθοράς».
Η εκπαίδευση των κατοίκων του χωριού ήταν πολύ περιορισμένη. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουμε πολύ λίγοι Νασσιαρίτες γνώριζαν γραφή και ανάγνωση τον 19ου αιώνα. Μετά το 1880 (έτος λειτουργίας του δημοτικού σχολείου) όλο και περισσότεροι κάτοικοι του χωριού έμαθαν να διαβάζουν και να γράφουν, στην πλειοψηφία τους άρρενες, γιατί τα κορίτσια οι γονείς σπανίως τα έστελναν στο σχολείο. Σπουδές μετά το δημοτικό σχολείο ούτε λόγος. Τα Σχολαρχεία και τα Γυμνάσια λειτουργούσαν στις μεγάλες πόλεις, χιλιόμετρα μακριά από το χωριό, και οι οικονομικές δυνατότητες των κατοίκων δεν επέτρεπαν τέτοιες σπουδές.
Πρώτος Ασσιώτης που φοίτησε σε σχολαρχείο είναι ο Λαμπρούσης Ευθύμιος του Γεωργίου (Θύμιο Πήλιος, 1892-1978). Φοίτησε στο σχολαρχείο που λειτουργούσε στο χωριό Πεντόλακκος (Ζώριστα) Ιωαννίνων στα τέλη της πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα. Δεν γνωρίζω αν αποφοίτησε.
Πρώτη συλλογική προσπάθεια για σπουδές μετά το δημοτικό σχολείο έγινε στα τέλη της δεκαετίας του 1930. Οι Ασσιώτες Κούσης Θωμάς του Παναγιώτη & της Σπυριδούλας (Θωμά-Πάνο-Κώτσης), Λαμπρούσης Δημήτριος του Παναγιώτη & της Αικατερίνης (Δημητράκη Πάνος) και Λαμπρούσης Σωτήριος του Κωνσταντίνου & της Αλεξάνδρας (Σωτηράκης) φοίτησαν στο Σχολαρχείο Θεσπρωτικού και οι Κατσάνος Δημήτριος του Γεωργίου και της Λαμπρινής (Μήτσο Γάκη Ναστάσης) & Λαμπρούσης Σπυρίδων του Γεωργίου και της Χρυσαυγής (Πήλιο Γάκης) φοίτησαν στο Σχολαρχείο Δερβιζιάνων. Κανείς όμως δεν αποφοίτησε, αφού διέκοψαν τη φοίτησή τους για διαφόρους λόγους (οικονομικοί, έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου). Τη σχολική χρονιά 1953-54 λειτουργεί για πρώτη φορά το ημιγυμνάσιο Θεσπρωτικού.
Ο Θεοδώρου Αχιλλέας του Νικολάου & της Αφροδίτης, ο Νικολάου Αντώνιος του Ευθυμίου και της Αικατερίνης & ο Χρήστου Αθανάσιος του Γεωργίου και της Λαμπρινήςείναι οι πρώτοι Ασσιώτες μαθητές Γυμνασίου (φοιτούν στην Α΄ τάξη).
Ο Αντώνιος Νικολάου είναι ο πρώτος Ασσιώτης που τελείωσε το Γυμνάσιο Φιλιππιάδος το 1960 και ο Χρήστου Χρήστος του Γεωργίου & της Λαμπρινής ο πρώτος με μεταγυμνασιακές σπουδές (τελείωσε τη Μαράσλειο Παιδαγωγική Ακαδημία το 1964). Σήμερα είναι πολλοί οι Ασσιώτες που όχι μόνο έχουν τελειώσει το Πανεπιστήμιο αλλά έχουν και λαμπρές μεταπανεπιστημιακές σπουδές (λεπτομέρειες για την εκπαίδευση των Ασσιωτών στο υπό έκδοση βιβλίο του Παύλου Γ. Χρήστου « Η εκπαίδευση στον Άσσο»).
Παύλος Γεωργίου Χρήστου
Δάσκαλος
Αθήνα 30 Μαρτίου 2015